GIOVANNI RUGGIERO - 8 Gusht 1991. Të dëshpëruarit e anijes "Vlora".
Njëzet mijë refugjatët e anijes “Vlora” kishin një ëndërr lirie, e cila u zhbë në Itali brenda një jave. Pak muaj më herët, në muajin mars, të njëjtin fat kishin tentuar edhe të tjerë bashkatdhetarë. U kishte shkuar mirë, por këtë herë Italia, që e konsideronin si nënë të dytë, dhe të cilën kishin nisur ta njihnin e ta dashuronin fshehurazi - si një dashnore sekrete - përmes programeve tona televizive, u tregua njerkë.
I ushqenin në stadium duke u hedhur sanduiçe dhe bidona uji. Urdhri ishte të rraskapiteshin për t'i demoralizuar dhe nxitur të largoheshin. Sa keq që atje ishim edhe ne, me fletoret, aparatet dhe kamerat tona. Caritas-i italian ngriti zërin, gjysma e botës drejtoi gishtin drejt Italisë.
Në këto ditë turpi fillova ta dua Shqipërinë dhe njerëzit e saj. Do të kisha dashur t'i pyesja secilin prej tyre, kur endesha i dëshpëruar nëpër stadium: “Nga ç’ferr po largoheni kështu?”. Doja ta dija.
GIOVANNI RUGGIERO - 8 Agosto 1991. I disperati di “Vlora".
I ventimila della Vlora avevano un sogno di libertà che s’infranse in Italia in poco più di una settimana. Qualche mese prima, a marzo, altri connazionali avevano tentato identica sorte. A loro era andata bene, ma questa volta, l‘Italia che avevano creduto fosse una seconda madre e avevano cominciato a conoscere e ad amare in modo clandestino – come un’amante segreta – attraverso i programmi della nostra televisione, si mostrò matrigna.
Venivano sfamati nello stadio con lancio di panini e dissetati con altri lanci di bottiglie di acqua minerale. L’ordine era quello di sfiancarli per indurli a partire, mortificandoli. Peccato ci fossimo noi con i nostri taccuini, le nostre telecamere e le nostre macchine fotografiche. Insorse la Caritas Italiana, mezzo mondo puntò il dito contro l’Italia.
Ho cominciato in questi giorni della vergogna ad amare l’Albania e la sua gente. Avrei voluto chiedere ad ognuno di loro – quando giravo per lo stadio in un profondo avvilimento – agli Altin, ai Bashkim, ai Meti o agli Ilir: «Ma da dove scappi, per scappare così?» Volevo sapere.